1. Wprowadzenie
Rynek napojów w Polsce, choć w porównaniu do krajów Europy Zachodniej wciąż niewielki, charakteryzuje się wysokim potencjałem rozwoju. Wartość polskiego rynku napojów bezalkoholowych w 2015 roku wyniosła 21,7 mld zł, stanowiąc 4% całości sprzedaży tego typu produktów w Unii Europejskiej (1). Z kolei sprzedaż napojów spirytusowych w Polsce w 2013r. sięgnęła aż 348,3 mld zł, tym samym osiągając status największego, pod względem ilościowym, rynku napojów spirytusowych w Europie (2).
Pomimo optymistycznych danych, przedstawiciele tego biznesu nie mogą spać spokojnie. Rosnąca konkurencja i koszty, a także presja ze strony konsumentów, to tylko niewielka część problemów. Według badania przeprowadzonego przez Linx, szczególnie producenci napojów słodzonych mają się czego obawiać, z uwagi na rosnące ceny cukru, a także coraz bardziej popularne kampanie zniechęcające do spożywania tego typu napojów (3). Także i rynek alkoholowy stał się „ofiarą” propagowania zdrowego stylu życia i unikania napojów wyskokowych. Wszystko to sprawia, że producenci w branży napojów muszą poszukiwać metod maksymalizacji efektywności swojej pracy, przy jednoczesnym unikaniu najmniejszych błędów i przestojów w procesie znakowania produktów.
Właściciele marek dostrzegają potencjał drzemiący w nowoczesnych metodach znakowania, które w dzisiejszych czasach dają o wiele większe możliwości. Interaktywne QR kody, to jedno z takich rozwiązań. Zaintrygowanie konsumenta i uczynienie z niego Klienta to jedno z najważniejszych udogodnień, jakie niesie ta technologiczna „nowinka”. W Singapurze właściciele marek poszli nawet o krok dalej, wykorzystując QR kody jako narzędzie do walki z fałszerzami, działającymi w branży alkoholowej (4).
Różnorodność typów i marek napojów wymogła także zmiany w zakresie designu opakowań. Dziś sprzęt do znakowania powinien gwarantować nie tylko doskonałą jakość, ale również możliwość produkcji kompleksowych grafik, które uczynią produkt jeszcze bardziej atrakcyjnym na tle konkurencji. W ten sposób efektywne oznakowanie opakowania może stać się czymś więcej, niż tylko standardowym nośnikiem informacji. Projektanci opakowań dostrzegli olbrzymią szansę dla swoich marek w tworzeniu unikalnych oznaczeń i kodów. Rozwój urządzeń znakujących wydaje się więc być nieodzowną pochodną nowego trendu. Nowoczesna technologia znakowania niesie zatem same korzyści, począwszy od usprawnienia walki z oszustami, kończąc na ułatwieniu budowania wyjątkowości i identyfikowalności marki.
2. Czynniki warte rozważenia
Wybór odpowiedniego rozwiązania znakującego w branży napojów nie jest łatwy. Pod uwagę należy wziąć wiele czynników, najważniejsze z nich to:
- Treść oznakowania – zastanów się, czy w przyszłości data i kod partii będą wystarczającymi informacjami zawartymi na Twoim produkcie? Czy sprostasz wymaganiom projektantów i klientów? Czy sprzęt, który posiadasz podoła zwiększającym się oczekiwaniom i nietypowym realizacjom, a może czas pomyśleć nad zakupem nowej drukarki?
- Materiał – rozważ, jakie podłoża będziesz znakował, czy będzie to szkło, plastik, metal, a może karton? Nie bez znaczenia pozostaje również kolor materiału, rozwiązanie które wybierzesz może nie sprawdzić się na każdym, czyniąc kod nieczytelnym.
- Prędkość – czy wybrany przez ciebie sposób znakowania nadąży za linią produkcyjną?
- Otoczenie – jeżeli twoje urządzenia pracują w wilgotnym bądź zapylonym miejscu, sprawdź, czy są do tego odpowiednio przygotowane i posiadają właściwy stopień ochrony.
- Budżet – podejmując decyzję o wyborze rozwiązania nie zapominaj, że liczy się nie tylko koszt początkowy. Spójrz na budżet całościowo i weź pod uwagę wszelkie wydatki związane ze znakowaniem. Z badań przeprowadzonych przez firmę Linx wśród przedstawicieli branży napojów wynika, że kluczowe kryteria wpływające na decyzję o zakupie rozwiązania znakującego to: niezawodność, niskie koszty utrzymania oraz łatwość użycia.
Niezawodność
Biorąc pod uwagę szybkość, z jaką działają wszystkie elementy linii produkcyjnej, proces znakowania musi być szczególnie wydajny, by nie spowodować opóźnień w całym cyklu produkcyjnym. Stosowane urządzenia powinny szybką naprawę oraz wygodne, prezencyjne podmiany na urządzenia zastępcze.
Niski koszt utrzymania
W tym przypadku elastyczność to podstawa. Urządzenie, które posiada wiele funkcji drukowania, a w dodatku umożliwia przenoszenie pomiędzy różnymi liniami produkcyjnymi to inwestycja, która może zwrócić się już w kilka miesięcy. Stosowanie tego typu rozwiązań jest kluczowe w dzisiejszych czasach, charakteryzujących się częstymi zmianami trendów i upodobań konsumentów oraz koniecznością odpowiadania na coraz to nowe potrzeby. Drukarki muszą być przystosowane do wdrażania nowych rozwiązań i stosowania ich w różnych miejscach – kluczowe cechy dobrego sprzętu to zatem mobilność i elastyczność.
Do kosztów utrzymania zalicza się: cenę zakupu urządzenia, materiałów eksploatacyjnych, serwis i ewentualne nieprzewidziane wydatki związane z opóźnieniami w produkcji. Biorąc pod uwagę skuteczność, z jaką pracują rozlewnie (zazwyczaj na poziomie 40-70%), koszty zawsze warto planować z małym zapasem, który w sytuacjach kryzysowych może mieć jednak ogromne znaczenie (5).
Łatwość użycia
Nawiązując ponownie do badań przeprowadzonych przez Linx, warto nadmienić, iż to właśnie proste urządzenia cieszą się większą popularnością w branży FMCG, a nie skomplikowane maszyny oferujące niezliczoną ilość funkcji. Drukarka z intuicyjnym interfejsem to przede wszystkim oszczędność czasu, zwłaszcza podczas koniecznych do zaimplementowania zmian w sposobie znakowania. Dużym ułatwieniem jest opcja zdefiniowanych pól komunikatów, z kolei funkcja zdalnej kontroli pozwala nadzorować cały proces z centralnej lokalizacji, tym bardziej zmniejszając ryzyko popełnienia błędu.
A jest się czego wystrzegać. Koszty błędów mogą być znaczące, w szczególności gdy nie zostaną wykryte, zanim produkt opuści fabrykę. Z badania przeprowadzonego przez Ernst&Young wynika, że dla 81% przedstawicieli branży spożywczej konieczność wycofania produktu może być katastrofalna w skutkach. Aż 58% badanych firm było zmuszonych podjąć taką decyzję w ciągu ostatnich pięciu lat (6).
3. Technologie znakowania
Obecnie dostępnych jest wiele metod znakowania produktów, każda z nich lepiej bądź gorzej sprawdza się na różnych powierzchniach. Znakowanie laserowe i drukarki Continuous Ink Jet (CIJ) to najbardziej powszechne narzędzia wykorzystywane w przemyśle napojów.
Lasery przemysłowe
Znakowanie laserowe nie wykorzystuje tuszu, dzięki czemu oznakowany produkt nie potrzebuje czasu na wyschnięcie. Ta metoda niweluje ryzyko rozmazania nadruku podczas transportu, czy zetknięcia z innym produktem. Znakowanie laserowe doskonale sprawdza się na wszystkich materiałach wykorzystywanych w przemyśle napojów, pozwala działać szybko, łatwo dostosowuje się do wprowadzanych zmian i zapobiega dłuższym przestojom w pracy. Systemy laserowe ze sterowaną wiązką mają wszechstronne zastosowanie, zapewniają czytelne, dokładne i przejrzyste znaki różnych kształtów i wielkości. Jednocześnie pozwalają stosować wysokiej jakości grafiki i logo na dużych obszarach zadrukowywania. Z tej metody warto korzystać szczególnie tam, gdzie wymagane są kody wysokiej jakości, np. przy dopasowywaniu się do wcześniej zadrukowanego opakowania. Kody laserowe mogą być bardzo widoczne, bądź też dyskretne. Ich stosowanie doskonale sprawdza się także w walce z podrabianiem produktów. Warto zauważyć, iż ta wysoce zaawansowana metoda wcale nie musi być droga. Od momentu wprowadzenia znakowania laserowego na rynek, technologia poszła mocno do przodu, dzięki czemu początkowa cena zakupu tego typu urządzeń znacznie się zmniejszyła. Dodając do tego stosunkowo niskie koszty utrzymania (brak materiałów eksploatacyjnych) ta technologia jest jedną z najlepszych dla branży napojów.
Drukarki Continuous Ink Jet
Technologia znakowania atramentowego nadal zajmuje istotne miejsce w przemyśle napojów. Metoda ta umożliwia drukowanie praktycznie na każdym podłożu (w tym na metalowych puszkach), dając jednocześnie wybór wielu kolorów tuszu, doskonale widocznych na różnych materiałach. Dostępne są również atramenty usuwalne, przydatne np. na butelkach zwrotnych, tusze do stosowania na mokrych podłożach, czy też takie, które można odczytać dzięki promieniowaniu UV (szczególnie przydatne przy zapobieganiu podróbkom produktów). Drukarki CIJ pozwalają na drukowanie prostych grafik i nawet do 2600 znaków na sekundę. Kompaktowe głowice, które mogą być umieszczane w dowolnym miejscu linii produkcyjnej, czynią to rozwiązanie jeszcze bardziej wszechstronnym. Nie bez znaczenia jest także coraz większy wybór mniejszych modeli drukarek, które, z uwagi na niewielkie gabaryty, są łatwiejsze w transporcie, instalacji i konfiguracji niż drukarki laserowe.
Drukarki przemysłowe wysokiej rozdzielczości
Co w przypadku druku w wysokiej rozdzielczości? Do znakowania dużych powierzchni, np. kartonów wielokrotnego użytku, doskonale sprawdzą się urządzenia typu case coders. Są w stanie wydrukować wysokiej jakości, duże i dobrze widoczne teksty i grafiki. Tego typu urządzenia charakteryzują się także łatwą konfiguracją, niezawodnością i przewidywalnym kosztem utrzymania, dzięki czemu są coraz częściej wykorzystywane na liniach produkcyjnych w różnych branżach.
4. Ochrona marki
Branża napojów, w szczególności tych wysokoprocentowych, jest szczególnie narażona na przestępstwo fałszerstwa i podrabiania. Nieobce są przypadki, gdy w butelce znajdował się niebezpieczny płyn, którego wypicie powoduje poważne problemy zdrowotne, a nawet śmierć. Sprzedaż nielegalnego alkoholu, pochodzącego z niebezpiecznych źródeł to niestety problem o skali światowej, szczególnie nasilający się w państwach, które regularnie podnoszą opodatkowanie na alkohol. Producenci wciąż poszukują efektywnych metod zwalczania procederu podrabiania ich produktu. Dla wielu z nich idealnym rozwiązaniem byłaby możliwość śledzenia produktu, od momentu produkcji, aż po proces pakowania. Niestety, problem podrabianych produktów dotyczy również użytkowników końcowych, którzy przy tak ogromnej skali tego procederu, nie mogą mieć pewności co do jakości zakupionego towaru i tego, czy jego spożycie nie wpłynie negatywnie na ich zdrowie. Naprzeciw oczekiwaniom, tak producentów, jak i konsumentów, wychodzą nowoczesne technologie znakowania produktów, oferując takie rozwiązania, jak:
- Kompleksowa, cyfrowa grafika wysokiej jakości, stosowana w drukarkach termicznych, bądź drukarki wysokiej rozdzielczości
- Specjalne tusze UV do drukarek Continuous Ink Jet
- Drukarki laserowe znakujące nieusuwalnym kodem.
Pomocne może okazać się również stosowanie numerów seryjnych, których autentyczność łatwo można potwierdzić w magazynie centralnym, skąd produkt pochodzi. Niestety, także i w tym przypadku pomysłowość fałszerzy nie zna granic. Podrobione numery seryjne są niezwykle trudne do odróżnienia od tych prawdziwych. Rozwiązaniem jest ukrywanie numeru seryjnego w zaszyfrowanym kodzie kreskowym, np. w formacie Data Matrix, którego sfałszowanie stanowi, póki co, większe wyzwanie. Odpowiednio zarządzany łańcuch dostaw, w którym produkt kontrolowany jest od momentu wyruszenia od producenta, aż po trafienie do końcowego użytkownika, to kolejny element w walce z przestępczością. Dzięki takim działaniom możliwe jest nawet wskazanie miejsca, z którego dana podróbka pochodzi.
5. Podsumowanie
Przed podjęciem ostatecznej decyzji o wyborze technologii znakowania, przeanalizuj wszystkie swoje potrzeby. Pamiętaj, że obie opcje – znakowanie laserowe i CIJ – mają swoje wady i zalety. Jeżeli od technologii wymagasz wysokiej jakości i trwałości kodu, osiągniętej bez używania dodatkowych substancji, wtedy laser jest rozwiązaniem właśnie dla Ciebie. Jeżeli zaś wszechstronne zastosowanie i możliwość drukowania różnymi tuszami na wielu podłożach to Twoje oczekiwania, wybierz drukarki CIJ. Przede wszystkim jednak należy pamiętać o kilku niezwykle ważnych wyznacznikach, które mogą pomóc w dokonaniu ostatecznego wyboru. Przed podjęciem decyzji sprawdź, jak szybko pracować będzie wybrana technologia oraz jakie wiadomości pozwoli wydrukować. Upewnij się także, czy Twoje środowisko pracy sprzyja danym urządzeniom oraz co zawiera oferta serwisowa. Więcej informacji na temat technologii znakowania Linx znajduje się pod poniższym linkiem: https://www.promarkserwis.net.pl/znakowanieprzemyslowe.php
ŹRÓDŁA
1. Rynek napojów bezalkoholowych w Polsce, KPMG 2016 r. w: https://assets. kpmg.com/content/dam/kpmg/pl/pdf/2016/09/pl-Raport-KPMG-Rynek- napojow-bezalkoholowych-w-Polsce.pdf
2. Rynek napojów alkoholowych w Polsce, KPMG 2014 r. w: https://assets. kpmg.com/content/dam/kpmg/pdf/2014/11/Rynek-napojow-alkoholowych- w-Polsce-2014-czesc-I.pdf
3. The European Commission w: http://ec.europa.eu/agriculture/sugar/ presentations/price-reporting_en.pdf
4. LIWF 2013 – UK: QR codes can halt counterfeiting – expert w: http://www. just-drinks.com/news/qr-codes-can-halt-counterfeiting-expert_id110428.aspx
5. Automatic Detection of Critical Points in Bottling Plants with a Model-based Diagnosis Algorithm w: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ j.2050-0416.2010.tb00786.x/pdf
6. Capturing Recall Costs, Ernst & Young, October 2011 w: http://www.ey.com/ Publication/vwLUAssets/Capturing_Recall_Costs//Capturing_recall_ costs.pd
